Symmetrische opbouw
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een symmetrische opbouw in de architectuur is een ontwerp waarbij elementen aan weerszijden van een denkbeeldige as gelijk zijn in vorm, grootte en positie, wat resulteert in een gebalanceerd en harmonieus uiterlijk.
Omschrijving
Symmetrie is het aan elkaar gelijk zijn van delen binnen een geheel. In de architectuur komt dit tot uiting in een gebouw of gevel waarbij de elementen aan de linker- en rechterzijde van een centrale as overeenkomen. Dit creëert een evenwichtig totaalbeeld en draagt bij aan een gevoel van stabiliteit en orde. Symmetrie is een kenmerkend principe in klassieke bouwstijlen zoals de Renaissance en het Neoclassicisme, waar het bijdraagt aan een formele schoonheid en harmonie van de delen ten opzichte van het geheel. De toepassing van symmetrie is zichtbaar in de plaatsing van onder meer ramen, deuren en decoratieve elementen.
Vormen van symmetrie
In de architectuur en daarbuiten zijn verschillende vormen van symmetrie te onderscheiden. Lijnsymmetrie, ook wel spiegelsymmetrie genoemd, houdt in dat een figuur door een lijn (de symmetrieas) in twee helften kan worden verdeeld die elkaars spiegelbeeld zijn. Bij puntsymmetrie past een figuur na een draai van 180 graden precies op zichzelf. Draaisymmetrie treedt op wanneer een figuur na een draai van minder dan 180 graden op zichzelf past. Schuifsymmetrie betreft een figuur die na verschuiving over een bepaalde afstand op zichzelf past. In de context van gebouwen verwijst axiale symmetrie naar een evenwichtige indeling van compositiedelen aan weerszijden van een middenas. Bilaterale symmetrie is een tweezijdige symmetrie waarbij een lichaam door één vlak in twee spiegelbeeldige helften kan worden verdeeld.
Toepassing in bouwstijlen
Symmetrie is een fundamenteel principe in diverse bouwstijlen. In de klassieke architectuur, waaronder de Griekse en Romeinse oudheid, was het nastreven van symmetrie en proportie van groot belang voor het creëren van harmonie en esthetische aantrekkelijkheid. Dit principe werd opnieuw prominent in de Renaissance, beïnvloed door de werken van architecten zoals Vitruvius en Alberti. Ook in latere stijlen, zoals het Neoclassicisme en de Georgiaanse architectuur, speelde symmetrie een cruciale rol in het ontwerp van gevels en plattegronden. Zelfs in de Amsterdamse School werd, ondanks een focus op baksteen en plastische vormgeving, soms symmetrie toegepast bij elementen als erkers.
Gebruikte bronnen: